Heel Meppel een monument? ‘Mensen willen geen betonnen bakken’

Wordt het hele centrum van Meppel tot beschermd stadsgezicht verklaard? Dat is het voorstel van Stichting het Cuypersgenootschap, een landelijke monumentenorganisatie. Daar twijfelt wethouder Jaap van der Haar nog over.

Duidelijk is wel dat er iets moet gebeuren met het monumentenbeleid van Meppel. Vanavond stemt de gemeenteraad over een nieuwe koers.

Veel erfgoedtaken zijn in de afgelopen decennia door rijk en provincie gedecentraliseerd. Meppel draagt zorg voor de instandhouding van het erfgoed. En erfgoed is er voldoende: Meppel telt op dit moment 93 rijksmonumenten, 44 provinciale monumenten, 41 gemeentelijke monumenten en een beschermd stadsgezicht Meppel Oud-Zuid.

50.000 euro per jaar
Wethouder Jaap van der Haar doet donderdagavond een voorstel om structureel 50.000 euro per jaar te reserveren voor het erfgoedbeleid. “Voor dit soort zaken moet beleid komen”, vertelt Van der Haar. “Als je geen beleid hebt, kan er heel snel van alles gebeuren. Je kunt mensen die initiatieven hebben niet corrigeren of vragen met de monumentencommissie in gesprek te gaan voor het ontwerp want je hebt geen beleidskaders.”

Volgens de wethouder was er geen directe angst dat beeldbepalende gebouwen zouden verdwijnen. “Als we naar de afgelopen vier jaar kijken zie je wat we met de Rijks-HBS en de Marijkeschool hebben gedaan. We zijn nu bezig met de Urso-locatie. Dat zijn samen drie hele monumentale plekken en daar wordt heel zorgvuldig naar gekeken. Meppel is de afgelopen jaren gaan zien wat de betekenis en de economische betekenis van haar historie is.”

Internetshoppen
Juist vanwege die economische betekenis wil het Cuypersgenootschap een stap verder. “Door de opkomst van internetshoppen hoef je niet meer de deur uit om te winkelen. Een historische binnenstad nodigt wel uit om te gaan”, zegt Norman Vervat van het genootschap. “Mensen willen een historische binnenstad, geen betonnen bakken.”

“Wij vinden dat de binnenstad om bescherming vraagt”, vervolgt Vervat. “De vraag is hoe groot je dat maakt, delen van de binnenstad of de hele binnenstad. Het is een tweetrapsraket. Monumenten aanwijzen gaat puur over een individueel pand beschermen tegen sloop of verminking. Bij beschermd gezicht gaat het over een heel gebied. Dat neem je de hele uitstraling van de stad mee inclusief gebouwen, straatlantaarns, grachten, bestrating en alle details. Dat wil niet zeggen dat alles er Anton Piek-achtig uit komt te zien. Er komt wel meer aandacht voor het geheel en de historie.”

Stad niet op slot
Als het plan donderdagavond wordt goedgekeurd door de raad kan de gemeente meteen door met nieuwe stappen, legt Van der Haar uit. Hij wil de optie van het beschermde stadsgezicht verder onderzoeken. Ook Van der Haar ziet dat het veel voordelen kan hebben: “Het is een extra ‘haakje’. Dat als iemand een omgevingsvergunning wil aanvragen, dat daar dan apart naar gekeken kan worden.”

Grachten dempen
Edward de Vries van Stichting Oud Meppel is erg enthousiast dat er aandacht komt voor de monumenten in zijn stad. Toch vreest hij voor een ‘kaasstolpmodel’ waarbij er bijna niets meer kan veranderen. Volgens De Vries gaat dat uiteindelijk verstikkend werken. “Maar wat je wel zou kunnen doen is dat je bij een beschermd stadsgezicht toezicht gaat houden aan de hand van criteria, kaders en dat je daarbij ook aangeeft wat er binnen die kaders wel kan gebeuren. Waardoor je het nieuwe gedeelte ook kan benutten en beleven, maar toch het ‘oude’ niet in een keer weggooit.”

Hij ziet liever dat de beschermde status voor bepaalde stukken wordt uitgegeven. “Maar houd het geheel wel in de gaten. Ga niet zeggen: o, dat is geen beschermd stadsgezicht dus je mag lukraak bouwen. Dat is pertinent niet de bedoeling. Ga bijvoorbeeld niet ineens de grachten dempen. Want dit is echt oeroud.”

Flat in je achtertuin
Een kaasstolpmodel is niet wat het Cuypersgenootschap nastreeft. “Tenzij Meppel de ambitie heeft om het centrum vol te bouwen met torenflats. Dat zou wel botsen met een beschermd stadsgezicht”, lacht Vervat. Hij herkent dat mensen vaak angstig reageren op een monumentenstatus. “Ze zijn bang dat je geen spijker meer in de muur kunt slaan, maar dat is niet meer zo. Aan de andere kant beschermt het je wel enorm. Je weet zeker dat er nooit een grote flat in je achtertuin gebouwd wordt. Meppel wordt geen openluchtmuseum, maar veranderingen gaan geleidelijker, kleinschaliger en met meer aandacht voor kwaliteit. Je gaat extremen uitschakelen en versterkt de kwaliteit die er al is.”

“We moeten inderdaad niets op slot zetten”, vindt ook Van der Haar. “Meppel moet zich rustig blijven ontwikkelen, maar daarbij wel kijken of ontwikkelingen passen in het totale beeld van een binnenstad, straat of grachtenverloop.”

Foto Bastian vd Belt